Guatemala
Tips voor reizen in Guatemala
Guatemala is een land dat je zelden onberoerd laat. Gelegen in het groene hart van Midden-Amerika is het een bestemming vol contrasten: mysterieuze jungles, rokende vulkanen, koloniale steden en kleurrijke markten vormen samen een decor dat even intens als intrigerend is. Reizen door Guatemala is een avontuur voor al je zintuigen – onverwacht, authentiek en diep cultureel geworteld.
In deze reisblog nemen we je mee langs zorgvuldig samengestelde reisroutes en geven we je praktische tips voor een vlotte en veilige rondreis. We duiken kort in de rijke geschiedenis van het land, delen leuke weetjes die je reis net dat beetje extra geven en laten zien hoe je de magie van Guatemala ook thuis kunt beleven. Of je nu droomt van slenteren door de straten van Antigua, kajakken op het Meer van Atitlán of simpelweg benieuwd bent naar de cultuur, deze blog helpt je op weg naar een onvergetelijke ervaring.
Praktische info Guatemala
Praktische info Guatemala
Beste reistijd Guatemala?
De beste reistijd voor Guatemala is van november tot april, tijdens het droge seizoen. Dit is ideaal voor wie wil wandelen, bezienswaardigheden bezoeken of genieten van helder weer. In deze periode zijn de wegen beter en zijn de uitzichten op meren en vulkanen vaak spectaculair. Van mei tot oktober is het regenseizoen, met meestal korte buien in de namiddag. De ochtenden blijven vaak zonnig, waardoor reizen zeker nog mogelijk blijft. Juli en augustus zijn drukker door het Europese zomerseizoen. Wie festivals zoals Semana Santa wil meemaken, reist het best in maart of april, afhankelijk van wanneer Pasen is. September en oktober zijn het natst en minder geschikt voor afgelegen regio’s. Elke maand heeft zijn charme, afhankelijk van je interesses en reisdoelen. Met een goede voorbereiding beleef je Guatemala op zijn mooist.
Hoe reis je naar Guatemala?
Reizen naar Guatemala vanuit België of Nederland gebeurt met een tussenstop, aangezien er geen directe vluchten zijn. Populaire tussenstops zijn in Spanje of in de Verenigde Staten, afhankelijk van de luchtvaartmaatschappij. Vanuit Brussel kan je kiezen voor de luchtvaartmaatschappijen United, Avianca of Iberia. De reistijd van Brussel naar Guatemala bedraagt ongeveer 15 uur, inclusief de tussenstop. Vanuit Nederland vlieg je vanaf Amsterdam Schiphol met KLM, United of Aeromexico, met vergelijkbare vliegtijden, afhankelijk van de tussenstops.
Hoeveel tijd heb je nodig voor Guatemala?
Drie weken is de ideale tijdsduur voor een rondreis in Guatemala. Je reist in een ontspannen tempo en hebt ruimte om echt te genieten. Het landschap verandert voortdurend en elke dag brengt nieuwe indrukken. Je hebt voldoende tijd voor natuur, cultuur en ontmoetingen met de lokale bevolking. In drie weken kun je afwisselen tussen actie en rust. Je hoeft niet te haasten en blijft langer op plekken die je raken. Reisdagen voelen niet zwaar omdat je genoeg ademruimte hebt. Je ervaart het land diepgaander dan tijdens een korte trip. De extra dagen geven ruimte voor spontane omwegen en onverwachte ontdekkingen. Je reist bewuster en bouwt een sterkere band op met je omgeving. Drie weken in Guatemala zorgen voor een reis vol beleving, zonder tijdsdruk. Precies lang genoeg om te voelen wat het land echt bijzonder maakt. Bekijk hier de door mij samengestelde reisroute door Guatemala in drie weken.
Documenten & visum
Voor een reis naar Guatemala heb je een geldig paspoort nodig dat minstens zes maanden geldig is bij aankomst. Belgische en Nederlandse reizigers hebben geen visum nodig voor een toeristisch verblijf in Guatemala tot 90 dagen. Bij aankomst ontvang je een stempel in je paspoort waarmee je legaal het land mag binnenkomen. Er kan bij de migratie gevraagd worden naar een uitreisbewijs. Indien je dit nog niet zou hebben bij de aankomst in het land, kan je vooraf via onwardticket een ticket veinzen. Daarnaast kan er gevraagd worden naar je reisplannen of accommodatie, dus houd die informatie bij de hand. Reis je over land, dan krijg je meestal dezelfde toegangsvoorwaarden als bij een internationale vlucht. Het is belangrijk om je paspoort altijd veilig te bewaren tijdens je verblijf in Guatemala. Maak een kopie of foto van je paspoort voor het geval je het originele document verliest. Daarnaast is het handig om een kopie van je reisverzekering, retourticket en adresgegevens van je verblijf afgedrukt te bewaren.
Controleer voor vertrek altijd de actuele voorwaarden via de overheid of de ambassade van Guatemala. Belgische reizigers kunnen hiervoor terecht bij de FOD Buitenlandse Zaken en Nederlandse reizigers vinden deze informatie bij de Rijksoverheid.
Vaccinatie & gezondheid
Voor wie vanuit België of Nederland naar Guatemala reist, is een goede gezondheidsvoorbereiding belangrijk. Hoewel er geen verplichte vaccinaties zijn, worden bepaalde inentingen wel aangeraden. Zo wordt een vaccinatie tegen hepatitis A sterk aanbevolen voor alle reizigers, ongeacht de duur van het verblijf. Bij een langere reis of als je in minder hygiënische omstandigheden verblijft, is ook bescherming tegen hepatitis B, gele koorts en rabiës en buiktyfus aangeraden. Daarnaast is het verstandig om je DTP-vaccinatie (difterie, tetanus en polio) na te kijken. Als je deze in de afgelopen tien jaar niet hebt gehad, laat je je best opnieuw vaccineren.
In bepaalde regio’s van Guatemala komt dengue voor. Er bestaat geen vaccin voor deze ziekte, dus een goede muggenbescherming is cruciaal. Denk aan lange kleding, een muskietennet en insectenspray met DEET. Drink bij voorkeur flessenwater en wees voorzichtig met rauwe groenten of ongekookt voedsel om maagproblemen te vermijden. Neem ook een kleine reisapotheek mee met pleisters, ontsmettingsmiddel en middelen tegen diarree.
Voor je vertrek raadpleeg je best een reiskliniek of je huisarts. Zo krijg je advies op maat, afgestemd op je route en gezondheidssituatie. Belgische reizigers vinden meer informatie op Wanda en Nederlandse reizigers op de GGD.
Hoogteziekte in Guatemala
In Guatemala is de kans op hoogteziekte laag, omdat de hoogstgelegen steden onder de grens van 2.500 meter liggen. Indien je afreist naar Guatemala-Stad (1.500 meter) of Quetzaltenango (Xela) (2.300 meter) kan je lichte ongemakken ervaren. Symptomen zoals hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid kunnen optreden door de ijlere lucht. Voldoende hydratatie, rust en acclimatisatie helpen klachten te verminderen. Vermijd zware inspanning bij aankomst en geef je lichaam de tijd om te wennen aan de hoogte om ongemakken te voorkomen.
De Acatenango-vulkaan in Guatemala is een populaire maar veeleisende trekking waar hoogteziekte vaak voorkomt. De top ligt op ongeveer 3.976 meter boven zeeniveau. Dat is ruim boven de grens waarbij het risico op hoogteziekte toeneemt, zeker als je niet eerder op grote hoogte bent geweest. Tijdens de beklimming stijg je snel. Dat geeft je lichaam weinig tijd om te wennen aan de ijle lucht. Veel reizigers ervaren symptomen zoals hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid of vermoeidheid. Om de kans op hoogteziekte te verkleinen, is een goede voorbereiding cruciaal. Slaap vooraf minstens één nacht op middelhoge hoogte, zoals in Antigua, dat op 1.500 meter ligt. Drink veel water, eet licht en vermijd alcohol voor en tijdens de tocht. Gidsen houden vaak een rustig tempo aan en zorgen voor voldoende rustmomenten. Luister goed naar je lichaam en geef aan als je je niet goed voelt. In ernstige gevallen is afdalen de enige oplossing.
Geld in Guatemala
Contant geld is nog steeds erg populair in Guatemala, vooral op markten en in kleine winkels. Het is handig om altijd wat cash op zak te hebben. Bewaar dit op verschillende plekken voor het geval je zou worden bestolen. Wat zeker niet vaak gebeurt. Creditcards worden breed geaccepteerd in steden en toeristische plaatsen, maar pinnen kan extra kosten met zich meebrengen. De conversion rate kan je best altijd afwijzen. Meestal kan je maximaal 2.000 Guatemalaanse quetzal per keer afhalen, maar bij BAC kan je tot 2.500 quetzal afhalen. Deze bank heeft ook de laagste kosten. Bij het schrijven van dit blogartikel is 100 Guatemalaanse quetzal (GTQ) gelijk aan € 11,43. Of, snel gerekend, delen door 10.
Veiligheid in Guatemala
Reizigers ervaren Guatemala vaak als intens en indrukwekkend, maar veiligheid vraagt hier wel extra aandacht en waakzaamheid. Blijf in toeristische zones en vermijd afgelegen gebieden, vooral na zonsondergang. De kans op incidenten neemt daar toe. Laat waardevolle spullen in je verblijfplaats en draag enkel het noodzakelijke bij je tijdens het verkennen. Gebruik officiële taxi’s of transport met goede recensies. Vermijd liften of ongereguleerd vervoer, vooral in onbekende regio’s. Draag je rugzak vooraan in drukke omgevingen zoals markten of busstations. Zo vermijd je zakkenrollers en ongewenste verrassingen. Pinnen doe je best overdag en liefst in bewaakte ruimtes. Gebruik geldautomaten in supermarkten of banken. Vraag tips aan bewoners of gidsen. Zij kennen de actuele situatie het best. Ik reisde meer dan een maand door Guatemala en heb mij geen enkele keer onveilig gevoeld met deze maatregelen. Natuurlijk kan er iets voorvallen, maar dat kan net zo goed hier. Met gezond verstand, goede voorbereiding en een beetje voorzichtigheid reis je veilig en zorgeloos door Guatemala.
Kledingadvies
Guatemala heeft een divers klimaat, dus aangepast kledingadvies is belangrijk voor een aangename reis. In de hoger gelegen regio’s zoals de bergen is het overdag aangenaam, maar koelt het ’s avonds sterk af. Neem daarom warme kleding mee zoals een trui en een winddichte jas. ’s Nachts wordt het erg koud tijdens de Acatenangohike. Bij de meeste organisatoren kan je een warme jas en handschoenen krijgen. Dit hoef je dus niet mee te nemen.
In lagere, tropische regio’s is het vaak heet en vochtig. Kies daar voor lichte, luchtige kleding die beschermt tegen de zon én insecten. Lange mouwen en broeken in dunne stoffen zijn ideaal tegen muggenbeten. Een regenjas of poncho is handig, vooral tijdens het regenseizoen van mei tot oktober. Stevige wandelschoenen maken het verschil bij excursies of hikes.
Welke taal spreekt men in Guatemala?
In Guatemala spreekt men voornamelijk Spaans. Het is de officiële taal en wordt overal in het land gebruikt. Naast Spaans bestaan er ook tientallen inheemse talen. Deze worden vooral in landelijke en bergachtige gebieden gesproken. Als toerist kun je met basiskennis Spaans vaak goed je weg vinden en makkelijk contact leggen met locals. In toeristische zones spreekt men soms Engels, maar dit is zeker niet overal vanzelfsprekend of uitgebreid aanwezig. Lokale bewoners waarderen het als je een paar woorden Spaans spreekt. Het opent deuren en zorgt voor verbinding. Een woordenboekje of vertaalapp helpt je onderweg bij gesprekken of als je iets moeilijk kunt uitleggen. Met een beetje moeite ervaar je het dagelijks leven in Guatemala intenser en authentieker tijdens je reis.
Transport in Guatemala
Reizen door Guatemala verloopt meestal met bussen, shuttles of taxi’s, afhankelijk van je route en comfortwens. Lokale chickenbussen zijn goedkoop, kleurrijk en druk, maar niet altijd de veiligste of snelste optie voor toeristen. Veel reizigers kiezen voor toeristenshuttles. Die zijn sneller, aangenamer en brengen je rechtstreeks naar populaire bestemmingen. Taxi’s vind je vooral in steden. Gebruik erkende chauffeurs of apps om veilig en correct vervoer te garanderen. Voor korte afstanden zijn tuktuks handig en goedkoop. Onderhandel altijd vooraf over de prijs om misverstanden te voorkomen. Reis je tussen grote plaatsen, dan bieden luxe-busmaatschappijen meer comfort en betrouwbaarheid dan het lokale vervoer. Plan je route op voorhand, controleer vertrektijden en kies het vervoermiddel dat past bij je reisstijl.
Rondreizen Guatemala
Met deze bounty & Mayaroute in Mexico geniet je van ellenlange hagelwitte stranden en ontdek je meer over de fascinerende Mayacultuur. De perfecte mix voor wie op zoek is naar relaxen, cultuur en gastronomie. Tijdens deze tweeweekse reis verken je de regio’s Yucatán en Quintana Roo.
Deze rondreis Mexico: steden & cultuur, biedt een perfecte mix van geschiedenis, cultuur en gastronomie. Tijdens deze tweeweekse reis verken je vier van de meest fascinerende steden: het bruisende Mexico-Stad, het artistieke San Miguel de Allende, het koloniale Puebla en het authentieke Oaxaca.
Puzzel je graag zelf aan je reis of ben je benieuwd naar wat Peru nog meer te bieden heeft? Bekijk dan hier een complete lijst met bestemmingen in Peru.
Leuke weetjes over Guatemala
Land van vulkanen
Guatemala is rijk aan vulkanen, met meer dan 30 verspreid over het land. De actieve Volcán de Fuego is beroemd om zijn frequente uitbarstingen en spectaculaire lavastromen. Volcán de Pacaya trekt avonturiers die de vulkaan willen beklimmen en het lavalandschap willen verkennen. Volcán de Atitlán heeft indrukwekkende uitzichten over het gelijknamige meer. Volcán San Pedro is een populaire trekpleister voor wandelaars die het panoramische uitzicht willen ervaren. Guatemala’s vulkanen vormen niet alleen een geologisch wonder, maar ook een belangrijk element van de natuurlijke schoonheid en het toerisme van het land.
Traditionele klederdracht
In Guatemala gebruiken veel mensen nog traditionele klederdracht. Vooral in dorpen als Chichicastenango zie je kleurrijke handgeweven stoffen. Elke regio heeft zijn eigen patronen en symbolen. Deze kleding vertelt vaak een verhaal over afkomst en identiteit.
Quetzal
De quetzal is de nationale vogel van Guatemala en een symbool van vrijheid en schoonheid. Deze kleurrijke vogel heeft een opvallend groene verenpracht, met een lange, iriserende staart. Het mannetje heeft de meest indrukwekkende kleuren en een lange staart die wel tot een meter kan groeien. De quetzal werd in de oude Mayacultuur als heilig beschouwd en symboliseerde de god van de lucht, Quetzalcoatl. De vogel leeft in de nevelwouden van Centraal-Amerika, met name in Guatemala. Het zijn zeldzame en moeilijk te spotten vogels, die vaak met grote moeite worden waargenomen door vogelliefhebbers en avonturiers.
De vlag
De vlag van Guatemala bestaat uit drie verticale banen: blauw, wit en weer blauw. De twee blauwe stroken verwijzen naar de ligging tussen de Stille Oceaan en de Caribische Zee. Ze symboliseren ook de lucht boven het land. De witte strook in het midden staat voor vrede en zuiverheid. In het midden van de vlag prijkt het nationale wapen. Dit bestaat uit een groene quetzal, de nationale vogel, die vrijheid vertegenwoordigt. De vogel zit op een perkamentrol met het jaartal 15 september 1821. Dat is de datum waarop Guatemala onafhankelijk werd van Spanje. Achter de rol zie je gekruiste geweren en zwaarden. Die staan symbool voor de bereidheid om die vrijheid te verdedigen. De lauriertakken eromheen verwijzen naar overwinning en eer. De vlag weerspiegelt dus trots, natuurlijke schoonheid én strijdlust voor onafhankelijkheid.
Grootste markt
Guatemala heeft een van de grootste markten van Midden-Amerika in Chichicastenango. Lokale handelaars verkopen hier textiel, maskers en kruiden. Bezoekers onderhandelen vrolijk over prijzen. De markt is niet alleen kleurrijk, maar ook doordrenkt van traditie en cultuur.
Grootste paasfeest
Semana Santa in Antigua is het grootste paasfeest van Latijns-Amerika. Mensen versieren de straten met kleurrijke tapijten van zaagsel en bloemen. Processies trekken dagenlang door de stad. Bezoekers ervaren een intense mix van geloof, kunst en traditie.
Inheemse talen
Guatemala kent meer dan twintig inheemse talen naast het Spaans. De K’iche’, Q’eqchi’ en Mam zijn het meest gesproken. Deze taalkundige rijkdom weerspiegelt de enorme culturele diversiteit van het land. Elke regio heeft zijn unieke gewoontes en verhalen.
Ruïnes Yaxhá
De ruïnes van Yaxhá liggen afgelegen en zijn minder bezocht dan Tikal. Je bereikt ze via een avontuurlijke weg door het regenwoud. Yaxhá ligt aan de oevers van het Lago Yaxhá, wat de stad strategisch gunstig maakte voor handel en waterbronnen. De site bevat indrukwekkende piramides, tempels en paleizen en het is minder druk dan de beroemde Maya-ruïnes van Tikal, wat het een rustige bestemming maakt voor archeologie- en natuurfans. Het is ook een geweldige plek voor vogels spotten. Vanaf de tempels zie je krokodillen in het meer liggen. Hier hoor je vooral de geluiden van de natuur.
Lekkere koffie
Koffie uit Guatemala behoort tot de beste ter wereld. Hooggelegen regio’s zoals Huehuetenango leveren bonen met een rijk aroma. Je proeft tonen van chocolade en citrus. Veel koffieshops bieden tastings en rondleidingen op plantages aan.
Caraïbische sfeer
De Garífuna-gemeenschap aan de Caribische kust, vestigde zich hier sinds de 18e eeuw gevestigd. Nadat Afrikaanse slaven zich vermengden met de inheemse Caribische bevolking. De Garífuna in Guatemala behouden een rijke culturele identiteit, met hun eigen taal, muziek, dans en keuken. De samenleving is ook sterk verbonden met de zee, vooral door visserij en het maken van boten. Elk jaar vieren ze hun cultuur met de Garífuna-dag op 12 april, een nationale feestdag in Guatemala ter ere van hun culturele erfgoed. Je eet er tapado, een kokossoep met zeevruchten. Deze plek voelt als een compleet andere wereld binnen Guatemala.
Día de los Muertos
El Día de los Muertos wordt op 1 november groots gevierd. In het dorp Sumpango stijgen gigantische papieren draken op. Ze zijn handgemaakt en vaak groter dan een huis. De kleurrijke draken brengen boodschappen aan de geesten van overledenen.
Duivelsverbranding
La Quema del Diablo (de brandstapel van de duivel) is een traditioneel feest dat elk jaar op 7 december wordt gevierd in Guatemala en andere delen van Centraal-Amerika. Het markeert de aanvang van de Advent en symboliseert het verwijderen van alle kwade invloeden en zonden uit het huis en de gemeenschap. Tijdens het festival worden oude, kapotte voorwerpen, vuil en afval verzameld en op een groot vreugdevuur verbrand, waarbij het idee is dat het “slechte” wordt weggebrand om ruimte te maken voor het goede.
Dit ritueel gaat gepaard met muziek, dans en kleurrijke festiviteiten. Het heeft zowel heidense als katholieke wortels, waarbij het christelijke concept van zuivering door vuur wordt gecombineerd met lokale volksgelooftradities.
Korte geschiedenis van Guatemala
Het ontstaan van de Maya-beschaving
De geschiedenis van Guatemala gaat duizenden jaren terug tot de opkomst van de machtige Maya-beschaving. Deze geavanceerde cultuur ontwikkelde zich in de laaglanden en het hoogland van Guatemala en bouwde indrukwekkende steden zoals Tikal, Yaxhá en El Mirador. De Maya’s beheersten astronomie, landbouw, architectuur en wiskunde. Ze ontwikkelden een hiërogliefenschrift en een complexe kalender. Rond 900 na Christus raakte het laagland grotendeels ontvolkt, mogelijk door droogte, oorlogen of uitputting van natuurlijke hulpbronnen. In het hoogland bleef de Maya-cultuur echter levendig voortbestaan, zelfs na de komst van de Europeanen.
Spaanse verovering
In het begin van de zestiende eeuw arriveerden de Spaanse conquistadores in Guatemala, onder leiding van Pedro de Alvarado. Ze troffen sterk georganiseerde Maya-koninkrijken aan, maar wisten deze met geweld en allianties te verslaan. De koloniale overheersing begon en de Spanjaarden vestigden de stad Santiago de los Caballeros, het huidige Antigua Guatemala. De inheemse bevolking werd onderworpen aan dwangarbeid, bekeerd tot het christendom en blootgesteld aan Europese ziekten. De Spaanse kroon gebruikte Guatemala als een belangrijk centrum in de kolonie Nieuw-Spanje.
Onafhankelijkheid
In 1821 verklaarde Guatemala zich onafhankelijk van Spanje. Kort daarna werd het onderdeel van het Mexicaanse rijk van Iturbide en vervolgens van de Verenigde Provinciën van Centraal-Amerika. Na het uiteenvallen van deze federatie in 1839 werd Guatemala een zelfstandige republiek. De negentiende en twintigste eeuw werden gekenmerkt door politieke instabiliteit, militaire dictaturen en economische ongelijkheid. In de tweede helft van de twintigste eeuw brak een bloedige burgeroorlog uit, die tot 1996 duurde. Deze conflictperiode eiste duizenden levens en liet diepe littekens na in de samenleving.
Guatemala vandaag
Na de ondertekening van de vredesakkoorden begon Guatemala aan een lang proces van wederopbouw en democratisering. Tegenwoordig is het land trots op zijn rijke cultuur met sterke inheemse wortels. Kleurrijke markten, vulkanische landschappen en indrukwekkende Maya-ruïnes maken Guatemala tot een unieke bestemming voor reizigers die geschiedenis, natuur en cultuur willen ontdekken.
Guatemala in je woonkamer: reis zonder te reizen
Kun je niet wachten om door de kleurrijke straten van Antigua te slenteren of het mysterieuze Tikal te ontdekken? Of denk je met heimwee terug aan die zonsondergang boven het Atitlán-meer? Haal de magie van Guatemala alvast in huis en laat je reisgevoel nog even nazinderen.
Voel met deze tips de gezelligheid van Guatemala in huis.
¡Vamos!
Films die zich in Guatemala afspelen
- Ixcanul: een Guatemalteeks-Franse film uit 2015 over een Mayameisje dat uitkijkt naar de moderne wereld.
Documentaires over Guatemala
- 500 Years: een intense documentaire uit 2017 over het genocideproces tegen voormalig dictator generaal Rios Montt en de vooruitvloeiende volksbeweging
Muziek
- Traditionele Muziek: marimbaklanken mengen zich moeiteloos met moderne genres als Latin pop en Garífuna-muziek.
- Ontdek Gaby Moreno. Ze brengt een uniek geluid dat geworteld is in Guatemalteekse tradities.
Historische figuren
- Tecún Umán: de nationale held die zich verzette tegen de Spaanse conquistadores.
- Rigoberta Menchú: een inheemse mensenrechtenactiviste en Nobelprijswinnares die wereldwijd bekend werd door haar strijd voor gerechtigheid.
Guatemalteeks eten & drinken
- Maak pepián: een geurige, dikke stoofschotel die vooral bekendstaat om zijn complexe smaak en diepe kruidigheid. Pepián wordt vaak beschouwd als een van de oudste gerechten van Guatemala en vormt een belangrijk onderdeel van de nationale keuken.
- Tamales: Guatemalteekse tamales verschillen van de Mexicaanse variant, vooral door het gebruik van bananenblad in plaats van maïsblad, wat het gerecht een zachtere textuur en subtiele, aardse smaak geeft.
- Guatemalteekse koffie: afkomstig van de vulkanische hooglanden, die bekendstaat als een van de beste ter wereld.
Literatuur
- Een aanrader is de literatuur van Miguel Ángel Asturias, winnaar van de Nobelprijs voor Literatuur, die de spirituele wereld van de Maya’s en het politieke leven van Guatemala verkent.
Decoratie
- Breng kleur in je interieur met Guatemalteeks textiel. Handgeweven stoffen in felle kleuren, geborduurde kussens en wandkleden brengen de levendige esthetiek van de Maya-cultuur tot leven in je woonkamer.